Pandemia koronawirusa sprzyja rozprzestrzenianiu się fałszywych informacji. Zgodnie z raportem Instytutu Monitorowania Mediów, liczba fake newsów w 2020 roku wzrosła o 171% w porównaniu z 2019 rokiem.
Pierwszy przypadek zachorowania na COVID-19 odnotowano w Polsce na początku marca 2020 roku. Temat wirusa z Wuhan szybko podchwyciły wszystkie media (radio, stacje telewizyjne, gazety, portale internetowe), a ludzie chcieli dowiedzieć się jak najwięcej o tej dotąd nieznanej, szybko rozprzestrzeniającej się chorobie układu oddechowego.
Niestety ogromna ilość materiałów poświęconych wirusowi spowodowała powstanie wielu mitów i przekłamań dotyczących COVID-19. Do dziś część osób twierdzi, że koronawirus nie istnieje, inni z kolei wierzą w absurdalne teorie spiskowe lub cudowne metody zwalczania zaraźliwego schorzenia… jak odnaleźć się w tym chaosie informacyjnym i zachować zdrowy rozsądek?
Zgodnie z raportem Stowarzyszenia Demagog i Funduszu Inicjatyw Obywatelskich „Problem fake news w Polsce” ze względu na powszechnie panujący strach i poczucie bezradności, w czasie pandemii społeczeństwo jest bardziej podatne na nieprawdziwe informacje. Co ciekawe, 66% uczestników badania w wieku 15–19 lat przyznało, że edukacja społeczeństwa może się przyczynić do ograniczenia ilości fałszywych informacji. Warto wspomnieć, że w marcu 2020 roku Instytut Monitorowania Mediów odnotował niemal 120 000 fake newsów, co jest ogromną liczbą w tak krótkim czasie.
Biorąc pod uwagę lata 2019–2020 nieprawdziwe informacje najczęściej pojawiały się w social mediach (60%), w serwisach internetowych (38%) oraz w prasie (2%). Nikogo nie dziwi symboliczny udział prasy, który ma związek ze specyfiką tego medium. W sieci praktycznie każdy może coś opublikować. Natomiast w magazynach ukazują się tylko artykuły przygotowywane przez profesjonalnych dziennikarzy.
W ostatnich miesiącach w wielu mediach publicznych i prywatnych toczyła się dyskusja o podważaniu prawdziwości przypadków śmiertelnych spowodowanych COVID-19. Inne nieprawdziwe informacje związane z pandemią to rzekoma szkodliwość ibuprofenu dla osób z pozytywnym wynikiem testu na koronawirusa.
W sieci wciąż krąży informacja o absurdalnej metodzie na wykrycie zakażenia COVID-19, które polega na wstrzymywaniu oddechu przez 10 sekund. Kolejnym fake newsem jest wzmocnienie ochrony przeciwwirusowej dzięki częstemu piciu wody mineralnej. Niektóre media dostrzegły problem szerzenia się tego typu szkodliwych treści i postanowiły walczyć z tym zjawiskiem.
Przykładowo, jedna z najbardziej popularnych platform społecznościowych – Facebook, razem z WHO i partnerami fact-checkingowymi, zorganizował kampanię o nazwie „Razem przeciwko dezinformacji na temat szczepionki Covid-19”. Celem tego projektu jest okazanie wsparcia użytkownikom sieci w zakresie weryfikacji informacji krążących w internecie. W ramach kampanii powstają grafiki informacyjne (zawierające wskazówki ułatwiające rozpoznawanie fake newsów), które wkrótce będziemy mogli zobaczyć na Facebooku oraz Instagramie.
Mamy nadzieję, że działania podjęte przez media sprawią, iż liczba fake newsów dotyczącymi koronawirusa, jakie pojawią się w 2021 roku, znacznie spadnie w porównaniu z latami poprzednimi.
